Năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công đã mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, thực dân Pháp đã không từ bỏ dã tâm xâm lược, trở lại nổ súng đánh chiếm Nam Bộ vào ngày 23 tháng 9 năm 1945, mở đầu cho cuộc kháng chiến trường kỳ suốt chín năm chống thực dân Pháp. Trong hoàn cảnh đầy gian khó, với tinh thần "Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ", Nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đoàn kết một lòng, xây dựng lực lượng, vừa kháng chiến vừa kiến quốc, kiên trì cuộc đấu tranh trường kỳ đầy hy sinh, gian khổ.

Đến cuối năm 1953, tình hình chiến trường Đông Dương có những chuyển biến mạnh mẽ. Quân và dân ta liên tiếp giành được nhiều thắng lợi lớn trên các mặt trận, đặc biệt là chiến thắng Chiến dịch Biên giới Thu – Đông năm 1950, Chiến dịch Tây Bắc năm 1952, Chiến dịch Thượng Lào năm 1953... Trước tình thế bất lợi, thực dân Pháp cùng với sự hỗ trợ của Mỹ đã đề ra kế hoạch Na-va, nhằm xoay chuyển cục diện chiến tranh bằng cách xây dựng lực lượng cơ động chiến lược, tập trung binh lực để tiêu diệt chủ lực ta, giành lại thế chủ động trên chiến trường.

Để thực hiện kế hoạch này, thực dân Pháp quyết định xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương, với tham vọng biến nơi đây thành "Pháo đài bất khả xâm phạm". Ngày 20 tháng 11 năm 1953, quân Pháp nhảy dù chiếm đóng Điện Biên Phủ, nhanh chóng xây dựng hệ thống cứ điểm kiên cố với 49 cứ điểm lớn nhỏ, chia làm ba phân khu trung tâm, Bắc, Trung, Nam, tạo thành một hệ thống phòng thủ dày đặc với hàng chục nghìn quân tinh nhuệ, xe tăng, pháo binh hiện đại.

Trước tình hình đó, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã họp và đi đến quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ngày 6 tháng 12 năm 1953, Bộ Chính trị giao cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chỉ huy trưởng và Chính ủy Chiến dịch. Sau nhiều ngày khảo sát thực địa, phân tích tình hình, ngày 14 tháng 1 năm 1954, Bộ Chỉ huy Chiến dịch quyết định thay đổi phương châm tác chiến từ “Đánh nhanh, thắng nhanh” sang “Đánh chắc, tiến chắc”, nhằm đảm bảo thắng lợi chắc chắn, giảm thiểu tổn thất cho quân ta.

Ngày 13 tháng 3 năm 1954, chiến dịch chính thức bắt đầu với trận mở màn đánh vào cụm cứ điểm Him Lam. Chỉ trong vòng chưa đầy năm giờ đồng hồ, quân ta đã tiêu diệt gọn cứ điểm này, mở đầu cho chuỗi tấn công liên tục và bền bỉ. Sau đó là các trận đánh đồi Độc Lập, đồi Bản Kéo, rồi tiến đến phân khu trung tâm với các trận đánh đồi A1, C1, C2, D1… Trong suốt 56 ngày đêm, từ 13 tháng 3 đến 7 tháng 5 năm 1954, bất chấp mưa dầm, đạn bom ác liệt, bộ đội ta đã bám trụ kiên cường, từng bước xiết chặt vòng vây, đập tan từng cứ điểm một.

Đặc biệt, trận đánh A1 diễn ra vô cùng ác liệt. Từ đêm 6 tháng 5 đến chiều 7 tháng 5 năm 1954, sau những trận giằng co quyết liệt, quân ta đã tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm A1 – “Nóc nhà” của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Thắng lợi tại A1 đã mở toang cánh cửa tiến vào trung tâm chỉ huy của địch.

Vào 17 giờ 30 phút ngày 7 tháng 5 năm 1954, lá cờ “Quyết chiến, Quyết thắng” của quân đội nhân dân Việt Nam tung bay trên nóc hầm chỉ huy của tướng Đờ Cátxtơri. Toàn bộ ban chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ bị bắt sống. Gần 16.000 quân Pháp còn lại tại đây đầu hàng. Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc toàn thắng, giáng một đòn quyết định vào ý chí xâm lược của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.

Ngày 21 tháng 7 năm 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chỉ chiến sự ở Đông Dương được ký kết. Thực dân Pháp buộc phải công nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân Việt Nam: độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Chiến thắng Điện Biên Phủ không chỉ làm thay đổi cục diện chiến tranh Đông Dương mà còn cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới, góp phần làm sụp đổ chủ nghĩa thực dân cũ, mở đầu cho thời kỳ sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu mới.

Hơn bảy mươi năm sau chiến thắng vĩ đại ấy, Điện Biên hôm nay đã thay da đổi thịt. Thành phố Điện Biên Phủ trẻ trung, sầm uất, những con đường thênh thang, những công trình hiện đại nối dài trên mảnh đất từng chìm trong khói lửa chiến tranh. Nghĩa trang liệt sĩ A1, Đồi A1, Hầm Đờ Cát, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ... đã trở thành những địa chỉ đỏ, nơi giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Kỷ niệm 71 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, chúng ta thành kính tưởng nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và các chiến sĩ Điện Biên anh hùng, những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Mỗi người Việt Nam hôm nay cần khắc ghi lời nhắn nhủ của Bác Hồ: "Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước." Đó không chỉ là sự tri ân quá khứ mà còn là lời hiệu triệu cho hiện tại và tương lai.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, hào khí Điện Biên Phủ cần tiếp tục được phát huy mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chúng ta phải kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, giữ vững chủ quyền lãnh thổ, đồng thời tranh thủ mọi cơ hội để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

Chiến thắng Điện Biên Phủ – bản anh hùng ca vĩ đại của dân tộc Việt Nam – mãi mãi soi sáng con đường chúng ta đi. Tinh thần Điện Biên Phủ sẽ mãi là ngọn lửa bất diệt, hun đúc niềm tin, tiếp thêm sức mạnh để Nhân dân ta vững vàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, tiến bước tới tương lai tươi sáng, hiện thực hóa khát vọng xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, trường tồn cùng non sông đất nước.