Ngay sau khi Chính phủ ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 về Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025. Huyện Điện Biên đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các xã thành lập đầy đủ các Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý Chương trình, Ban giám sát cộng đồng và ban phát triển thôn bản theo quy định. Công tác chỉ đạo điều hành, xây dựng văn bản hướng dẫn và phổ biến chính sách được tổ chức khẩn trương, đảm bảo tính liên thông và thống nhất trong triển khai.

Tính đến tháng 4 năm 2025, huyện Điện Biên đã đạt, vượt 42/43 chỉ tiêu (chiếm 97,67%) của Chương trình. Trong đó, 22 chỉ tiêu vượt kế hoạch, 20 chỉ tiêu đạt đúng kế hoạch.

Với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của các cấp, các ngành, các địa phương trong triển khai thực hiện, Chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại huyện đạt được một số kết quả tích cực:

Giảm nghèo bền vững: Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 1,4%/năm; riêng vùng đồng bào DTTS giảm 3%/năm. Các xã khu vực III giảm 2,6%/năm.

Hạ tầng thiết yếu: 100% đường trục xã được bê tông hóa hoặc nhựa hóa; 98% hộ dân sử dụng điện; 92% người dân nông thôn tiếp cận nước hợp vệ sinh; toàn bộ thôn bản được phủ sóng viễn thông, truyền hình.

Giáo dục: Tỷ lệ huy động trẻ vào lớp 1 đạt 99,89%; tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học đạt 99,8%; tỷ lệ học sinh học THPT đạt 81%; tỷ lệ tốt nghiệp THPT đạt 99%.

Y tế – Dinh dưỡng: Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi thể nhẹ cân giảm xuống còn 10%, suy dinh dưỡng thể thấp còi dưới 19%; tỷ lệ tử vong trẻ dưới 1 tuổi giảm còn dưới 17,3%.

Việc làm – Đào tạo: Mỗi năm đào tạo nghề cho 500–700 lao động DTTS, tạo việc làm cho 900–1.000 lao động; 80% lao động sau học nghề có việc làm mới hoặc cải thiện thu nhập.

Văn hóa – Xã hội: Trên 77% thôn bản có nhà văn hóa, trên 50% có đội văn nghệ hoạt động thường xuyên; 100% hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận dịch vụ internet; 95% hộ tại xã đặc biệt khó khăn được tiếp cận thông tin pháp luật, chính sách giảm nghèo.

Môi trường – Nhà ở: Tỷ lệ che phủ rừng duy trì ở mức 55%; cơ bản không còn nhà dột nát; dân cư vùng có nguy cơ lũ quét, sạt lở được bố trí ổn định.

Tổng nguồn vốn Trung ương phân bổ cho giai đoạn 2021–2025 được huyện quản lý, sử dụng đúng quy định. Địa phương cũng đảm bảo tỷ lệ vốn đối ứng tối thiểu 5% như quy định. Các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng, hỗ trợ đất ở, sản xuất, ổn định dân cư… mang lại hiệu quả thực tiễn rõ rệt, được người dân đồng thuận và hưởng ứng.

Công tác tài chính, thanh quyết toán thực hiện theo các Thông tư 15/2022/TT-BTC và 55/2023/TT-BTC của Bộ Tài chính. Việc phân bổ vốn được huyện kiến nghị cần linh hoạt hơn để đáp ứng sát với nhu cầu và điều kiện thực tế từng địa phương.

UBND huyện Điện Biên đề xuất tổng nhu cầu vốn cho giai đoạn 2026–2030 là 186.332 triệu đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương chiếm phần lớn (182.170 triệu đồng). Chương trình gồm 10 dự án lớn với trọng tâm:

Giải quyết thiếu đất ở, nước sinh hoạt, đất sản xuất: Tổng vốn đề xuất 28.215 triệu đồng.

Ổn định dân cư các khu vực có nguy cơ thiên tai: 6.225 triệu đồng.

Phát triển sản xuất gắn với bảo vệ rừng, phát huy chuỗi giá trị nông sản, dược liệu: 32.163 triệu đồng.

Đầu tư hạ tầng thiết yếu như giao thông, thủy lợi, trường học: 58.845 triệu đồng.

Phát triển giáo dục – đào tạo nguồn nhân lực DTTS: 14.418 triệu đồng.

Bảo tồn văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch: 5.192 triệu đồng.

Thực hiện bình đẳng giới, bảo vệ phụ nữ và trẻ em: 4.027 triệu đồng.

Phát triển nhóm dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn: 32.214 triệu đồng.

Truyền thông, phổ biến pháp luật, biểu dương người uy tín, giám sát chương trình: 4.210 triệu đồng.

Huyện đề nghị các cơ quan Trung ương xem xét điều chỉnh một số nội dung trong Quyết định số 1719/QĐ-TTg và các văn bản hướng dẫn để phù hợp với thực tế địa phương, cụ thể:

Bổ sung công trình nước sinh hoạt vào Dự án 4.

Mở rộng đối tượng thụ hưởng tiểu dự án sản xuất theo chuỗi giá trị bao gồm cả hộ mới thoát nghèo.

Sửa đổi quy định để cho phép sửa chữa lớn công trình hạ tầng đã xuống cấp nghiêm trọng.

Điều chỉnh cơ chế phân bổ vốn sự nghiệp sát với nhu cầu thực tiễn.

Kết quả 5 năm thực hiện Chương trình đã cho thấy những chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện trong đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số của huyện Điện Biên. Với tinh thần trách nhiệm, quyết tâm cao và sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị, huyện đang từng bước khẳng định tính bền vững của mô hình phát triển vùng DTTS&MN. Những kiến nghị, định hướng cho giai đoạn 2026–2030 sẽ là tiền đề quan trọng để tiếp tục khơi dậy nội lực, phát huy tiềm năng, đưa vùng đồng bào DTTS vươn lên mạnh mẽ, bình đẳng và phát triển cùng đất nước.