Rác thải nhựa có đặc tính rất khó phân hủy. Một chiếc túi nilon có thể tồn tại trong môi trường tự nhiên từ 500 đến 1.000 năm. Trong thời gian ấy, nó không mất đi mà chỉ bị phân rã thành các mảnh vi nhựa nhỏ li ti, tiếp tục len lỏi vào đất, nước, không khí và chuỗi thức ăn. Theo nhiều nghiên cứu khoa học, vi nhựa đã được tìm thấy trong muối ăn, nước uống đóng chai, thậm chí trong máu người. Điều này có nghĩa là, rác thải nhựa không còn đơn thuần là vấn đề ô nhiễm môi trường, mà đã trở thành hiểm họa trực tiếp đe dọa đến sức khỏe cộng đồng và sự sống của các loài sinh vật.

Mỗi năm, thế giới thải ra hơn 400 triệu tấn nhựa, trong đó có tới gần một nửa là nhựa sử dụng một lần – loại nhựa chỉ dùng trong vài phút nhưng để lại hậu quả hàng thế kỷ. Riêng đại dương – lá phổi xanh của Trái đất – đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề khi trung bình mỗi phút có một xe tải rác nhựa đổ ra biển. Hàng triệu sinh vật biển như rùa, cá heo, chim biển và cá voi đã bị mắc kẹt, bị ngạt thở hoặc chết đói vì nuốt phải túi nhựa và các mảnh vụn nhựa. Những hình ảnh đau lòng ấy không chỉ là lời cảnh báo mà còn là lời kêu gọi khẩn thiết đến nhân loại: nếu không thay đổi, chúng ta sẽ tự hủy diệt chính mình.

Không chỉ gây ô nhiễm đại dương và ảnh hưởng tới đa dạng sinh học, rác thải nhựa còn là nguyên nhân gián tiếp của nhiều hiểm họa khác như lũ lụt, do rác làm tắc nghẽn hệ thống thoát nước; cháy rừng, do nhựa dễ bắt lửa; và ô nhiễm không khí, khi nhựa bị đốt lén gây phát tán khí độc hại như dioxin, furan – những chất gây ung thư cực mạnh. Trong lĩnh vực nông nghiệp, việc rác nhựa tích tụ trong đất làm suy giảm chất lượng canh tác, giảm độ phì nhiêu của đất và làm tổn hại đến năng suất cây trồng. Trong y tế, chất độc từ vi nhựa có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản và làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mãn tính.

Trước thực trạng đó, nhiều quốc gia và cộng đồng trên thế giới đã bắt đầu vào cuộc mạnh mẽ để hạn chế và tiến tới chấm dứt việc sử dụng nhựa dùng một lần. Các phong trào như “Zero Waste”, “Plastic Free”, “Say No to Plastic” không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành lối sống được hưởng ứng rộng rãi, nhất là trong giới trẻ. Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách, kế hoạch hành động nhằm giảm thiểu ô nhiễm nhựa, trong đó nổi bật là phong trào “Chống rác thải nhựa” do Bộ Tài nguyên và Môi trường phát động từ năm 2019. Tuy nhiên, để những hành động này phát huy hiệu quả, đòi hỏi sự tham gia quyết liệt từ mỗi cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Chúng ta hoàn toàn có thể góp phần bảo vệ môi trường khỏi thảm họa rác thải nhựa từ những việc nhỏ nhất. Hãy nói không với túi nilon, chai nhựa và hộp xốp dùng một lần; thay vào đó là sử dụng túi vải, chai thủy tinh, vật liệu thân thiện với môi trường. Hãy từ chối ống hút nhựa trong các quán nước, mang theo bình nước cá nhân khi ra ngoài và luôn ưu tiên sản phẩm có thể tái sử dụng. Trong mua sắm, hãy chọn những mặt hàng có bao bì đơn giản hoặc có thể phân hủy sinh học. Đồng thời, mỗi người hãy tự trang bị kiến thức và hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn, hỗ trợ cho quá trình tái chế và giảm áp lực lên các bãi rác hiện nay.

Sức mạnh của cộng đồng được tạo nên từ những hành động cá nhân. Khi mỗi người dân cùng thay đổi nhận thức và hành vi tiêu dùng, khi mỗi gia đình, mỗi ngôi trường, mỗi nơi làm việc cùng chung tay giảm thiểu rác thải nhựa, chúng ta sẽ tạo ra một làn sóng lan tỏa tích cực và bền vững. Đừng chờ đợi những thay đổi lớn lao từ đâu đó xa xôi, bởi chính bạn – người tiêu dùng hôm nay – có thể là người kiến tạo nên một tương lai xanh cho thế hệ mai sau.

Trái đất không cần nhựa để tồn tại, nhưng nhân loại lại đang đối mặt với nguy cơ bị nhựa hủy hoại. Hãy thức tỉnh, hãy hành động ngay từ hôm nay, vì một hành tinh xanh – sạch – đẹp, vì sự sống của hàng triệu sinh vật, và vì chính cuộc sống của chúng ta.