Thực phẩm giả – khái niệm tưởng như xa lạ nhưng lại đang len lỏi trong từng góc chợ, từng quầy hàng nhỏ lẻ, thậm chí có mặt cả trong các kênh phân phối hiện đại. Đó có thể là những sản phẩm gắn mác nhãn hiệu nổi tiếng nhưng lại được sản xuất lén lút, không đảm bảo quy trình vệ sinh; là những loại rau củ, thịt cá được tẩm hóa chất tạo màu, làm tươi để đánh lừa người tiêu dùng; hay là những sản phẩm bị làm nhái bao bì, mập mờ thông tin, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Điều đáng nói là thực phẩm giả không chỉ đơn thuần là sự gian lận thương mại mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại trực tiếp đến sức khỏe con người. Việc sử dụng thường xuyên các loại thực phẩm bị pha trộn hóa chất độc hại, chất cấm trong chăn nuôi hoặc bảo quản, có thể dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như ngộ độc cấp tính, rối loạn tiêu hóa, tổn thương gan thận, suy giảm hệ miễn dịch và thậm chí là ung thư.

Trước thực trạng đó, công tác quản lý an toàn thực phẩm cần phải được đặt lên hàng đầu, thực hiện đồng bộ, kiên quyết và có chiều sâu. Các cơ quan chức năng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra đột xuất tại các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm; xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm về ATTP, đặc biệt là hành vi sản xuất, buôn bán thực phẩm giả, thực phẩm không rõ nguồn gốc. Song song đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức về an toàn thực phẩm cho người dân, giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng phân biệt thực phẩm sạch – thực phẩm bẩn, chủ động tự bảo vệ mình trong quá trình tiêu dùng.

Trong bối cảnh thị trường đầy biến động, người tiêu dùng cần là những “người mua hàng thông minh”, có kiến thức và sự cảnh giác nhất định khi lựa chọn thực phẩm. Hãy ưu tiên chọn mua các sản phẩm có nhãn mác đầy đủ, rõ ràng, có ghi ngày sản xuất, hạn sử dụng và nguồn gốc xuất xứ minh bạch. Cần chú ý đến màu sắc, mùi vị, độ tươi tự nhiên của thực phẩm – tránh những sản phẩm có màu sắc quá bắt mắt hoặc có mùi lạ. Khi mua thực phẩm tươi sống như thịt cá, nên chọn những nơi uy tín, có chứng nhận kiểm dịch thú y. Đối với rau củ quả, hãy chọn những loại có dấu hiệu tự nhiên, tránh những sản phẩm có kích thước bất thường hoặc không có tem truy xuất nguồn gốc.

Bên cạnh việc lựa chọn thực phẩm an toàn, người tiêu dùng cũng cần đảm bảo vệ sinh trong quá trình bảo quản và chế biến. Việc rửa sạch thực phẩm bằng nước sạch, phân loại và bảo quản đúng cách trong tủ lạnh, nấu chín kỹ trước khi ăn là những nguyên tắc cần tuân thủ nghiêm ngặt. Không nên sử dụng thực phẩm quá hạn, có dấu hiệu hư hỏng hoặc bị biến đổi màu sắc, mùi vị. Đặc biệt, không nên mua thực phẩm trôi nổi, giá rẻ bất thường tại các điểm bán hàng không rõ ràng, không có giấy phép kinh doanh hoặc không tuân thủ quy định về bảo quản.

Cuộc chiến chống thực phẩm giả và đảm bảo an toàn thực phẩm là một hành trình lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Mỗi người dân cần nhận thức rằng việc lựa chọn thực phẩm an toàn không chỉ là bảo vệ bản thân mà còn là góp phần xây dựng một xã hội khỏe mạnh, phát triển. Khi cộng đồng cùng chung tay hành động, cùng lan tỏa những kiến thức đúng đắn và nâng cao trách nhiệm cá nhân, chúng ta hoàn toàn có thể đẩy lùi vấn nạn thực phẩm giả, giữ gìn bữa ăn sạch cho mọi nhà, mọi thế hệ.

Trong những năm qua Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định pháp lý liên quan đến xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm và liên tục được cập nhật để phù hợp với thực tiễn. Các hành vi như sản xuất, buôn bán thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng, sử dụng chất cấm trong chế biến, kinh doanh thực phẩm không có nguồn gốc rõ ràng, đều bị xử phạt nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, theo Nghị định số 115/2018/NĐ-CP ngày 04/9/2018 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 124/2021/NĐ-CP), mức phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả có thể lên tới 100 triệu đồng đối với cá nhân và 200 triệu đồng đối với tổ chức. Ngoài ra, cá nhân, tổ chức vi phạm còn có thể bị tước quyền sử dụng giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP từ 1 đến 24 tháng, buộc tiêu hủy toàn bộ hàng hóa vi phạm, và trong nhiều trường hợp nghiêm trọng, còn bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Đối với hành vi sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, không đảm bảo vệ sinh, hay vi phạm quy định trong bảo quản, vận chuyển thực phẩm, mức phạt hành chính có thể dao động từ 10 triệu đến 50 triệu đồng, tùy mức độ và hậu quả gây ra. Riêng hành vi quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn về tác dụng của thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng, cũng bị phạt nặng, có thể đến 100 triệu đồng, kèm theo yêu cầu gỡ bỏ quảng cáo và cải chính công khai.

Không chỉ dừng ở mức xử phạt, các quy định hiện hành còn chú trọng đến biện pháp khắc phục hậu quả, bao gồm: buộc thu hồi thực phẩm vi phạm, tiêu hủy, đình chỉ hoạt động kinh doanh, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ hành vi vi phạm. Điều này thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc triệt tiêu tận gốc các hành vi gây tổn hại đến sức khỏe cộng đồng, đồng thời tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng cho các doanh nghiệp chân chính.

Tuy nhiên, bên cạnh sự nghiêm khắc của pháp luật, hiệu quả của công tác đảm bảo an toàn thực phẩm còn phụ thuộc rất lớn vào nhận thức và hành vi của người dân. Khi mỗi người tiêu dùng chủ động nói không với thực phẩm không an toàn, từ chối tiêu dùng sản phẩm không rõ nguồn gốc, thì đó chính là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc hình thành một thị trường thực phẩm sạch, minh bạch và bền vững.

An toàn thực phẩm là quyền lợi chính đáng, nhưng cũng là trách nhiệm không thể thiếu của toàn xã hội. Hãy cùng hành động vì sức khỏe cộng đồng, vì tương lai của thế hệ mai sau, bắt đầu từ việc lựa chọn thực phẩm an toàn cho bữa ăn hôm nay.