Mỗi địa phương, mỗi vùng miền, mỗi dân tộc đều có những phong tục, nét văn hóa đặc trưng riêng. Đồng bào Thái được nhiều người biết đến là dân tộc giàu nét văn hoá truyền thống, đặc biệt có nền văn hoá ẩm thực với nhiều món ăn ngon, độc đáo, phong phú. Du khách dù chỉ một lần đến với đồng bào Thái, sẽ khó lòng quên được hương vị đặc trưng, thơm ngon của từng món ăn, điển hình như món cá nướng, thịt nướng, gỏi cá hay món măng đắng, "nặm pịa"... và với món ăn không thể thiếu đó là “xôi nếp”. Từ bao đời nay, xôi nếp đã trở thành món ăn truyền thống, đặc trưng của đồng bào Thái

Để có được nắm xôi dẻo, thơm, không mất đi vị béo ngậy của hạt gạo nếp, trước khi đồ xôi, bà con sẽ ngâm gạo khoảng từ 3 đến 4 tiếng đồng hồ. Gạo ngâm xong được vo qua rồi cho vào chõ để đồ chín thành xôi. Đựng xôi vào "coóng khẩu" là cách làm riêng, độc đáo của đồng bào Thái vừa để giữ nhiệt, xôi luôn dẻo, giữ mùi thơm lâu. Khi thưởng thức vẫn cảm nhận được vị đậm đà, mùi thơm, béo ngậy của gạo nếp nương vùng cao.

Người Thái có phương pháp đồ xôi bằng chõ gỗ rất độc đáo. Chõ thường được làm bằng loại cây gỗ mềm, khoét rỗng ruột, một đầu to hơn để đậy vung, một đầu nhỏ hơn vừa với miệng của nồi ninh xôi được cài kín bằng miếng phên nhỏ đan bằng nứa hoặc giang. Khi đồ xôi cần giữ đều lửa, xôi chín bằng hơi, thơm, dẻo, không dính tay.

Có thể nói xôi là món ăn truyền thống, mang tính đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái. Ngoài xôi trắng, để tạo màu sắc sặc sỡ, đa dạng, người ta còn lấy lá cây ngâm gạo để khi gạo đồ chín thành xôi sẽ tạo thành các màu làm cho món xôi càng trở nên hấp dẫn. Xôi màu không chỉ tạo cảm giác thích mắt, ngon miệng mà còn hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống.

Cùng với những món ăn truyền thống, xôi nếp vẫn luôn hiện hữu trong đời sống của đồng bào từ bao đời nay và nó vẫn mãi còn tồn tại như một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái.