Nghị định số 133/2020/NĐ-CP, ngày 09/11/2020 của Chính phủ ban hành gồm 05 Chương với 37 Điều. Nghị định này quy định chi tiết khoản 4 Điều 17, Điều 31, Điều 33, Điều 34, Điều 35, Điều 43, Điều 47, Điều 48, Điều 49, Điều 51, Điều 55, Điều 74, Điều 75, Điều 149 và Điều 151 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019. Nghị định này được áp dụng đối với các đối tượng là: Phạm nhân, học sinh chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng. Cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự, cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự. Cơ quan, tổ chức và cá nhân khác có liên quan.

Tại Chương II - Cơ cấu tổ chức của trại giam, có một số điểm đáng chú ý như tại Khoản 3 Điều 6 đã quy định cụ thể số lượng phạm nhân trong nhà giam như sau:

- Nhà giam chung: Mỗi buồng giam giam giữ không quá 50 phạm nhân;

- Nhà giam riêng: Mỗi buồng giam giam giữ không quá 08 phạm nhân;

- Nhà kỷ luật: Mỗi buồng giam giam giữ không quá 02 phạm nhân bị kỷ luật.

Nghị định cũng quy định rõ chế độ, chính sách đối với phạm nhân. Cụ thể, phạm nhân được Nhà nước đảm bảo, tiêu chuẩn định lượng mỗi tháng gồm: 17 kg gạo tẻ; 15 kg rau xanh; 01 kg thịt lợn; 01 kg cá; 0,5 kg đường; 0,75 lít nước mắm; 0,2 lít dầu ăn; 0,1 kg bột ngọt; 0,5 kg muối; gia vị khác tương đương 0,5 kg gạo tẻ; chất đốt tương đương 17 kg củi hoặc 15 kg than. Lương thực, thực phẩm, chất đốt bảo đảm chất lượng và có mức giá trung bình theo thời giá thị trường tại địa phương. Chế độ ăn trong các ngày lễ, Tết của phạm nhân được thực hiện theo quy định của pháp luật và Khoản 1 Điều 48 Luật Thi hành án hình sự năm 2019...

Về chế độ chăm sóc y tế đối với phạm nhân, trong đó Nghị định đã quy định cụ thể chế độ đối với phạm nhân nữ có thai, nuôi con dưới 36 tháng tuổi và chế độ đối với trẻ em ở cùng mẹ trong trại giam. Phạm nhân nữ trong thời gian mang thai, nghỉ sinh con hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi trong cơ sở giam giữ phạm nhân thì tổng định lượng ăn bằng 02 lần tiêu chuẩn ăn ngày thường so với định lượng quy định trên và được hoán đổi theo chỉ định của y sĩ hoặc bác sĩ; phạm nhân nữ sinh con trong trại giam được cấp các đồ dùng cần thiết cho việc chăm sóc trẻ sơ sinh tương đương 01 tháng định lượng ăn của trẻ em là con phạm nhân. Trường hợp phạm nhân nữ có thai không được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù thì được bố trí chỗ nằm tối thiểu 03 m2/phạm nhân, được giảm thời gian lao động và được chăm sóc y tế theo quy định tại Khoản 1 Điều 51 Luật Thi hành án hình sự năm 2019...

Cùng với đó, công tác phổ biến pháp luật, giáo dục công dân; phổ biến thời sự, chính sách, pháp luật; hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, vui chơi giải trí; dạy văn hóa và dạy nghề cho phạm nhân cũng được quy định rõ từ Điều 12 - Điều 15.

Ngoài ra, phạm nhân là người nước ngoài được hưởng các quy định về chế độ, chính sách như đối với phạm nhân là người Việt Nam, ngoài ra còn được nghỉ thêm 01 ngày Quốc khánh và 01 ngày Tết cổ truyền dân tộc của nước mà phạm nhân mang quốc tịch. Trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.

Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 25/12/2020, thay thế Nghị định số 117/2011/NĐ-CP ngày 15/12/2011 quy định về tổ chức quản lý phạm nhân và chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị định số 90/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015.

Nhằm hiện thực hóa, triển khai có hiệu quả và phù hợp với thực tiễn tại địa phương; tăng cường công tác tuyên truyền Nghị định số 133/2020/NĐ-CP, ngày 09/11/2020 của Chính phủ đến toàn thể nhân dân trên địa bàn. Ngày 19/3/2021, Ủy ban nhân dân huyện Điện Biên đã ban hành Kế hoạch số 405/KH-UBND về việc Triển khai thi hành Nghị định số 133/2020/NĐ-CP ngày 09/11/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thi hành án hình sự năm 2019.

Theo đó, Kế hoạch tập trung vào một số nội dung cụ thể: Tổ chức phổ biến, quán triệt sâu rộng nội dung Nghị định số 133/2020/NĐ-CP, ngày 09/11/2020 của Chính phủ gắn với tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách nhân đạo của Đảng, pháp luật của Nhà nước đối với phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại các cơ sở giam giữ phạm nhân; xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử đối với phạm nhân. Góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức, Nhân dân và thống nhất trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai, thực hiện của các cấp, các ngành; xây dựng kế hoạch đào tạo nghề, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm cho phạm nhân sắp chấp hành xong án phạt tù; hỗ trợ, tạo điều kiện cho phạm nhân chấp hành xong án phạt tù tái hòa nhập cộng đồng; tổ chức tốt các hoạt động, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao và hoạt động thư viện cho phạm nhân trong trại tạm giam, nhà tạm giữ theo quy định; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý cho phạm nhân khi có yêu cầu trợ giúp pháp lý theo quy định; tổ chức tốt các hoạt động chăm sóc y tế, điều trị bệnh cho phạm nhân và đảm bảo an toàn trong quá trình khám, điều trị bệnh.

Ủy ban nhân dân huyện cũng đã chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, tổ chức, UBND các xã phối hợp tốt với cơ sở giam giữ phạm nhân trong công tác giáo dục cải tạo, động viên, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và giúp đỡ phạm nhân chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng./.